W ostatnim epizodzie podcastu #ITBEZCUKRU Joanna “zawiesiła” sprytne pytanie: „Jak tłumaczysz swoim rodzicom, czym zajmujesz się w pracy?”. 

Pytanie na pierwszy rzut oka banalne. Cóż za problem? Przecież wszyscy lubimy rozmawiać o sobie, swojej pracy i tym co nam naprawdę bliskie :D, ale ilu z was miało z tym kłopot? 

No bo jak, w prosty sposób, wyjaśnić czym się dzisiaj zajmowałaś/eś, kiedy dla rozmówcy słowa takie jak debbugowanie, kompilator, call, one on one, daily, release czy deadline są równie wiele mówiące jak: „Rindfleischetikettierungsüberwachungsaufgabenübertragungsgesetz”, czy „ Massenkommunikationsdienstleistungsunternehmen”?

Czym jest “Klątwa wiedzy”?

Klątwa wiedzy jest błędem poznawczym. Tendencją do nie zdawania sobie sprawy, że rozmówca nie posiada tej samej wiedzy o danym temacie, co my. Często wiąże się z nią nieumiejętność przekazania naszej eksperckiej wiedzy innym. Im większą ekspertyzę posiadamy w danej dziedzinie, tym bardziej możemy być „przeklęci”. Tym trudniej może nam być wyjaśnić skomplikowane zagadnienia laikowi. Brakuje nam wspólnego alfabetu. Wydaje się nam, że niektóre zagadnienia trzeba wyjaśniać kaskadowo. Odkryjemy przed rozmówcą jedną tajemnicę i w tej opowieści kryje się chochlik, kolejne nowe słowo, kolejne skomplikowane zagadnienie. Never ending story… 

Czym jest “Przenoszenie Kontekstu”?

W swoim programie szkoleń z komunikacji wspominam o zjawisku, które nazwałam „przenoszeniem kontekstu”. 

Kontekst – w komunikacji językowej to nadanie znaczenia jakiemuś słowu lub wypowiedzi w odniesieniu do treści i znaczeń ją poprzedzających lub następujących po niej.

• „Uwielbiam nasze morze bałtyckie” -> gdzie morze jest po prostu morzem. Podmiotem.
• „Spójrz na to morze piasku”  -> gdzie ten sam wyraz przyjmuje znaczenie metaforyczne. Bezmiar piasku.

Właśnie w ten sposób najłatwiej zilustrować czym jest kontekst.

Kontekst odgrywa ważną rolę w komunikacji, szczególnie tej REMOTE, gdy pozbawieni jesteśmy prawie wszystkich sygnałów niewerbalnych. Myśl, problem, zagadnienie czy opinia „porusza się z nami” ze spotkania na spotkanie, z emaila na email, z czatu na czat. Przy każdym kolejnym źródle wiedzy dobudowujemy kolejną warstwę, ustalamy nowy kontekst. Kiedy nadejdzie wreszcie ten czas, żeby podzielić się tą opinią, bądź decyzją z innymi często zapominamy, bądź nie jesteśmy świadomi, tej skrzętnie nawiniętej warstwy kontekstu i tu zaczyna się problem. Myślimy, że rozmawiamy o tym samym (wyraz “morze”), ale nasz kontekst się różni…

Kontekst zawsze istnieje i objawia się w każdym naszym komunikacie, jeśli sami go nie narzucimy, nasz odbiorca wybierze własny i wtedy może powstać nieporozumienie. Sama świadomość tego faktu może Ci pomóc lepiej komunikować się z innymi.

Jak wygrać z klątwą wiedzy i komunikować się lepiej?

• Zrozum kim jest twój odbiorca. Czy ta osoba była z tobą na poprzednim spotkaniu i rozumie do czego się odnosisz? Czy posiada te same informacje? Czy jest z tego samego obszaru co ty, na przykład jeśli użyjesz skomplikowanych technicznych określeń czy będzie w stanie je zrozumieć? Czy tak samo rozumie użyte przez Ciebie skróty?
• Dziel się kontekstem. Uświadom sobie co ty wiesz, czego może nie wiedzieć druga osoba i uzasadnij wypowiedź.
• Jeśli to możliwe ilustruj wypowiedź, pokazuj przykłady. Jest to bardzo prosty sposób aby wpuścić kogoś do swojego świata i sprawić żeby postrzegał rzeczy w podobnym kontekście.
• KISS czyli “keept it simple stupid”. Staraj się nie używać akronimów których wcześniej nie wyjaśniłaś. Jeśli rozmowa odbywa się w obcym dla rozmówcy języku nie używaj skomplikowanych słów, czy mało znanych idiomów. Mów zwięźle, ale nie pomijaj informacji ważnej do ustalenia wspólnego kontekstu.
• Nie bój się używać pytań, aby sprawdzić na jakiej podstawie rozmówca wyciąga wnioski. Być może dostarczy Ci więcej informacji na podstawie których to Ty zmienisz zdanie?
• Sprawdź czy się rozumiecie. Najprostszym sposobem jest parafrazowanie wypowiedzi.
• Spisz ustalenia, tak jak je rozumiesz i poproś o “podpisanie się” pod nimi.
• Ćwicz. Najlepszym sposobem na poprawienie sposobu komunikacji jest nieustanne, świadome ćwiczenie. Możesz rozpocząć pracę z juniorami, lub wziąć kogoś pod swoje skrzydła i zostać “Buddy”. Im więcej będziesz mieć okazji do dzielenia się wiedzą z ludźmi spoza “eksperckiego kręgu” (o ile bacznie słuchasz pytań jakie Ci zadają i dostosowujesz komunikat) tym lepiej nauczysz się upraszczać, ilustrować, dzielić się własnym kontekstem.